PCOS หรือ Polycystic Ovary Syndrome เป็นกลุ่มอาการที่มีความผิดปกติของระบบต่อมไร้ท่อในสตรีวัยเจริญพันธุ์ เดิมใช้ชื่อตามชื่อผู้ค้นพบว่า Stein Leventhal Syndrome พบตั้งแต่ปี พ.ศ. 2478
กลุ่มอาการผิดปกติ เช่น รังไข่ผิดปกติ ไข่ไม่ตกเรื้อรัง ขาดประจำเดือน ขนดก อกโต และอ้วนเป็นต้น อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งเยื่อโพรงมดลูก กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด มีบุตรยาก และเครียด โดยเฉพาะรายที่มีขนดกร่วม
ปกติเยื่อบุโพรงมดลูกหนาตัวขึ้น โดยแต่ละรอบเดือน จะมีถุไข่เติบโตโดดเด่นขึ้นมาถุงหนึ่ง ถุงเล็กๆ อื่นๆ ฝ่อไป และเมื่อมีการตกไข่ เยื่อบุโพรงมดลูกปรับสภาพให้พร้อมรับการฝังตัวของตัวอ่อน แต่หากไม่มีปฏิสนธิเกิดขึ้น ถุงไข่จะฝ่อ เยื่อโพรงมดลูกก็จะหลุดลอกออกพร้อมเลือด เกิดเป็นระดู
ในกรณี PCOS เมื่อไม่มีการตกไข่ เยื่อบุโพรงมดลูกจะเจริญต่อไป ไม่มีการหลุดลอก ก็ไม่มีระดู บางทีก็หลุดบ้างไม่หลุดบ้าง เกิดเป็นระดูกะปริบกะปรอย ครั้นเยื่อบุหนามากๆ เวลาหลุดก็อาจมาก เกิดเลือดออกมากและนาน แต่ส่วนใหญ่ มักเป็นแบบขาดระดูหรือมาห่างมาก
ชื่อ Polycystic Ovary ก็มาจากพยาธิสภาพที่มีถุงไข่จำนวนมากใต้ผิวรังไข่ หรือรังไข่มีถุงน้ำหลายใบ
สาเหตุที่เกิด
ยังไม่แน่ชัด น่าจะความไม่สมดุลของการมีฮอร์โมนแอนโดรเจนมาก หรือร่วมกับฮอร์โมนอินซูลิน รังไข่และต่อมใต้สมองทำงานผิดปกติ
- ภาวะดื้ออินซูลินน่าจะเกี่ยวโยงกับอ้วน
- ภาวะนี้ส่งผลให้ตับอ่อนต้องหลั่งอินซูลินมากขึ้น เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด เป็นที่มาของภาวะอ้วนและเบาหวาน
- ภาวะแอนโดรเจนสูง เกี่ยวโยงถึงขนดก เครียด และอ้วน
- ยังพบว่าผู้ป่วย PCOS มักมีไขมันในเลือด (Triglyceride และ HDL) สูงผิดปกติ
การแพทย์ทางเลือกน่าจะนึกถึง สารอาหารไขมันที่ดีต่อผนังเซลล์ คือ น้ำมันปลา น้ำมันรำข้าว และน้ำมันมะพร้าว เลี่ยงไขมันทรานส์ โอเมก้า6 การซ่อมบำรุงเซลล์ตับอ่อน ต่อมใต้สมองแนวทางการรักษายังไม่ชัดเจน เน้นตามอาการและพยาธิสภาพที่พบ เช่น ยาเม็ดคุมกำเนิด ยาเหนี่ยวนำให้ไข่ตก ยาแก้เบาหวาน
เลี่ยงฮอร์โมนสังเคราะห์ทั้งหลายที่กระตุ้นเยื่อบุโพรงมดลูก ดังนั้นฮอร์โมนพืช จากถั่วเหลือง น่าจะช่วยลดความเสี่ยง และทดแทนฮอร์โมนสังเคราะห์ได้ดี คุมแคลอรี่ของอาหาร ออกกำลังกาย ตลอดจนฝึกพลังสมาธิ